Hamâmîzâde İhsân

Anadolu’da gelişen bilim ve kültür hayatı, Selçuklulardan başlayarak özellikle Osmanlı Devleti zamanında bazı büyük kültür merkezleri meydana getirdi. İstanbul, Bursa ve Edirne bunların en önemlileri olmakla birlikte, Konya, Diyarbakır, Bağdat, Şam, Kahire, Üsküp, Amasya ve Erzurum gibi şehirler de son devirlere kadar bilim ve kültür merkezi özelliklerini kaybetmediler. İşte Trabzon da sözünü ettiğimiz bu tip kültür merkezlerinden biridir. Trabzon, özellikle Yavuz Sultan Selim’in buraya şehzade-vali olarak atanıp bir şehzade sancağı özelliği kazandıktan sonra kültürel açıdan birdenbire canlanmış ve şiir tarihimize çok sayıda şâir kazandırmıştır. Figânî (Ö. 1532), Fahrî (Ö. 1539), Müderrisî (Ö. 1570), Sırrî (Ö. 1574), Ârifî (Ö. 1593), Tab’î, Haydar, Tıflî (Ö. 1660), İlmî (Ö.1739), Fevzî (Ö. 1745), Salim (1746), Enverî (Ö. 1794), Yâver, Tâlib (Ö. 1813), Şâkir (Ö. 1818), Rızâ (Ö. 1845), Rızâyî (1819-1853), Fehmî (1823-1874), Zühdî (1811-1875), Şevket Şâkir (1847-1878), Hilmî (1831-1884), Âkif (1837-1898), Sâib (1830-1902), Âgâh (1831-1906), Sâniye (1836-1905) ve Hüsnî (1840-1909) yörenin yetiştirdiği ve Divan şiiri tarzında eserler vermiş olan isimlerdir. Şehir, şehzade sancağı olma özelliğini kaybettikten sonra da kazandığı yöresel ve iktisadî önem ile kültür şehri olma vasfını devam ettirmiştir. Çünkü İran, ithalat ve ihracatının yarıdan fazlasını Trabzon-Tebriz kervan yoluyla yapıyordu. Bu yüzden Yavuz Sultan Selim’le kurulan kültürel yapı, ekonomik istikrarla daha sonraki yıllarda devam etmiştir. Trabzon, Karadeniz bölgesinin en önemli kültürel merkezi olma vasfını yakın zamanlarda da elinde bulundurmuş ve bu dönemde de çok sayıda şâirle kültür mozayiğimizi zenginleştirmeye devam etmiştir. İşte, size Divan’ı sunulan Hamâmîzâde Mehmet İhsan da Trabzon’un son devirde edebiyatımıza kazandırdığı değerlerden biridir. Hayatı bölümünde görüleceği üzere Hamâmîzâde çok sayıda eser kaleme almış, fakat bunların ancak bir kısmı basılabilme imkanı elde etmiştir. Bunlardan birisi de Divan’ıdır. Bu eserin içeriği yanında en önemli özelliği, eski harflerle basılan son divan örneği olmasıdır. Bu tarihi kıymeti yanında içeriği itibariyle de hem geleneği yansıtan hem de kendi döneminin çeşitli manzaralarını yansıtan bu divanı günümüz okuyucusunun istifadesine sunmak istedik. Vurgulamak gerekirse, divan şiirinin eski harflerle basılan son örneği olan divanı yayıma hazırlarken İstanbul Ahmet İhsan Matbaası›nda 1928 yılında yapılan eski harfli baskı esas alınmış ve bu nüshadaki şiirler yeni harflerle okuyucuya sunulmuştur. Buna ayrıca şairin hayatı, eserleri ve Divan’ı üzerine bilgiler ihtiva eden bir bölüm eklenmiştir. Divan, 1989 yılında tarafımızdan hazırlanmış ve Hamâmîzâde İhsan, Hayatı, Eserleri ve Divanı adıyla sınırlı sayıda basılmıştı (Ankara, Kültür Bakanlığı Yayını). Şimdi bu baskı gözden geçirilerek daha geniş bir kitleye sunulma imkânı elde edecek. Eserleri bölümünde görüleceği gibi Hamâmîzâde İhsan, üretken bir yazardır. Yaptığı çalışmaların büyük bir bölümü de şâirin memleketi olan Trabzon’la ilgilidir. Denilebilir ki o, şehrine aşk derecesinde bağlı bir bilim adamı ve sanatçıydı. Dileğimiz onun özellikle Trabzon’un kültür tarihiyle ilgili diğer eserlerinin de birer birer okuyucu önüne çıkması. Çalışmayı hazırlarken, Cemalettin Server Revnakoğlu’ndan intikal eden Hamâmîzâde Mehmet İhsan Bey ile ilgili malzeme işimizi çok kolaylaştırdı. Bu vesile ile hem ona, hem bu malzemeye ulaşmamızı sağlayan hocamız Orhan Okay Bey’e, hem de Hamamîzade’ye rahmet diliyoruz.

ISBN

978-975-17-4254-4

Sayfa Sayısı

177

Yayınlanma Tarihi

2019