Osmanlı Kanunları ve Devlet Teşkilatı

Devlet-i Aliyye ve Devlet-i Âl-i Osman, bu iki isim Osmanlı Devleti’nin tarih boyunca kendisi için kullandığı isimlerdir. Genellikle birinci ismi tercih etmişlerdir. Avrupalıların Osmanlı İmparatorluğu diye andığı Osmanlı Devleti, ardında derin izler bırakmış tarihteki en büyük devletlerden biridir. Medeniyetiyle ve adaletiyle pek çok devlete örnek olmuştur. 600 yıldan fazla hüküm süren bu devlet, aynı hanedana mensup sultanlarca yönetilmiştir. Bu yönüyle dünyada tektir. Başka bir özelliği de kuruluşundan itibaren büyük devlet adamları yetiştirmesidir. Kurucusu Osman Gazi’den Kanunî Sultan Süleyman’a kadar gelen ilk on padişah, hem büyük birer devlet adamı, hem bilgin, hem de çok iyi askerdirler. Bütün bu özelliklerin yanında âdil olmalarını da eklemek gerekir. Bundan sonra öncekiler çapında devlet adamı yetişmemişse de sonraki padişahlardan da iyi bilginler ve aile geleneği olan şairler yetişmiştir. Kanunî’den sonra devletin eski şaşaası kalmamış olsa da toprakları 100 yıl daha genişlemeye devam etmiştir. Küçücük bir kasabada uc beyliği veya bir aşiret devleti olarak kurulan Osmanlı Devleti, Kanunî saltanatının sonuna kadar -Yıldırım Bayezid’in yine bir Türk cihangiri olan Timur’a mağlubiyeti hariç- neredeyse bozgun yüzü görmemiş ve savaşlardan mağlup çıkmamıştır. Kanunî döneminin sonuna kadar ekonomik ve sosyal bakımdan çok iyi durumdadır, adil yönetimi ve kanunları uygulama açısından da örnek teşkil etmektedir. Çocukluğumdan beri tarihe meraklı idim. Lise yıllarında tarih kitapları alır, onları hemen okurdum. Alamadığım kitapları da gidip kütüphanede okurdum. Üniversitede lisans eğitimim başka olmasına rağmen tarihe merakım ve düşkünlüğüm sebebiyle öğrencilik yıllarımda önce İslâm Dünyasından Hatıralar, ardından da Mustafa Nuri Paşa’nın Netayicü’l-vukuat adlı 4 ciltlik kitabını günümüz Türkçesine aktarmıştım. Yine bu yıllarda varlığını bildiğim “Kavânîn-i Âl-i Osman...” adlı el yazması kitabı da bir Kayseri seyahatim sırasında, Raşid Efendi Kütüphanesi’nde bulmuş ve kopya etmiştim. İstanbul’a döndükten sonra bu kitabı parça parça yayınlamıştım. Aradan yıllar geçmiş, kütüphanelerdeki taramalarım sırasında bu değerli kitabın birkaç nüshasının görüntülerini almıştım. Diğer çalışmalarıma ağırlık vermem dolayısıyla dönüp yeniden yayınlamak kısmet olmamıştı. Halil İnalcık hocanın kitabını okurken bu değerli kitabın nüsha karşılaştırmaları yapılarak tekrar yayınlanmasının ilim âlemi için çok yararlı olacağını söylemekteydi. Benim için bu bir fırsat oldu. Yeditepe Yayınevi’ne uğradığımda sahibi Mustafa Karagüllüoğlu’na söylediğimde hiç tereddüt etmeden basabileceğini beyan etti. Kendisine teşekkür ederim. İşte bu kitap, Osmanlı kanunlarının vergi ve yönetimle ilgili kısımlarının toparlanıp bir araya getirilmesiyle oluşmuştur. O tarihe kadar böyle bir derleme yapılmamış olduğundan ilgili konuların bulunmasının zorluğundan bahsedilmektedir. Bu kitap derlenerek elde bir müracaat kitabı olmuştur.

ISBN

978-625-7477-39-0

Sayfa Sayısı

84

Yayınlanma Tarihi

2021